جواهر العقدین فی فضل الشرفین (کتاب)
«جواهر العقدین فی فضل الشرفین» تألیف علی بن عبدالله سمهودی (م، ۹۱۱ هجری) است. این کتاب درباره دو موضوع مستقل شرافت علم و شرافت نسب رسول خدا صلی الله علیه وآله و خاندانش سخن مى‌گوید.
محتویات
محتوای کتاب
قسم اول کتاب که جلد نخست به آن اختصاص دارد، به بیان فضیلت دانش و دانشمندان مى‌پردازد و قسم دوم مشتمل بر جلد دوم و سوم به صورت گسترده درباره فضائل اهل بیت نبوى است و در پانزده فصل، ویژگى‌هاى اهل بیت را مى شمرد. مباحثى مانند تطهیر اهل بیت، تمسک به اهل بیت و وجوب محبت ایشان بر اساس آیات قرآن، از جمله مباحثى است که در قسم دوم آمده است.
اطلاعات مربوط به هر یک از ائمه در عناوین مختلف پراکنده شده و گاه درباره یک امام مانند قیام و شهادت امام حسین(ع) تفصیل بیشترى آمده است. مؤلف همچنین در عنوان مربوط به رفتارهاى اخلاقى ائمه مواردى را از رفتارها و سخنان ایشان نقل مى‌کند.
مؤلف بر اساس اعتقاد غیر شیعى‌اش، آیه تطهیر را درباره همسران پیامبر اکرم و ساکنان خانه آن حضرت مى‌داند و آن را مختص پنج تن نمى بیند، و درباره حدیث "من کنت مولاه" معتقد است که ربطى به خلافت حضرت على(ع) ندارد، چنانکه تقدم آن حضرت بر شیخین (ابوبکر و عمر) را ثابت نمى‌کند. در این موارد از کتاب به برداشت شیعیان با عنوان رافضه انتقاد شده است.
بخشى از کتاب «جواهر الشرفین» به امام حسین(ع) اختصاص دارد و درباره شهادت آن حضرت و رخدادهاى پس از شهادت مانند سرنوشت سرِ مقدس آن حضرت و برخى حوادث غیر طبیعى، گزارشهایى را گرد آورده است.
شیوه کتاب، سبک حدیثى است و مؤلف با یاد از منابع خویش به ذکر احادیث و اقوال مختلف در موضوع مورد نظر می‌پردازد و پس از آن با واژه "قلتُ" نظر خود را درباره موضوع مورد بحث اظهار مى‌کند.
اهمیت کتاب
وجود نسخه‌هاى بسیار از «جواهر العقدین» نشان از رواج و اهمیت آن دارد و نویسندگان شیعى و اهل سنت، مطالبى را از این کتاب نقل کرده‌اند، مانند: شبراوى (م، ۱۱۷۱) در «الاتحاف بحب الاشراف»، قندوزى (م، ۱۲۹۴) در «ینابیع الموده»، شبلنجى (م، بعد ۱۳۰۰) در «نور الابصار»، میر حامد حسین (م، ۱۳۰۶) در «عبقات الانوار» و محدث نورى (م، ۱۳۲۰) در «نجم الثاقب» از آن نقل مى کنند.
منابع کتاب
دسته‌اى از منابع این اثر، حدیثى و دسته‌اى دیگر منابع تاریخى است، مانند:
- مروج الذهب اثر مسعودى؛
- وفیات الاعیان اثر ابن خلکان؛
- مناقب خوارزمى؛
- معارج الوصول اثر زرندى شافعى؛
- نظم درر السمطین اثر محمد بن يوسف زرندى؛
- مناقب_الامام_علی_بن_ابی طالب_علیه_السلام اثر ابن مغازلی؛
- معالم العترة النبویة جنابذى؛
- ذخائر العقبى اثر محب الدین طبرى؛
- الذریة الطاهرة اثر دولابى؛
- العقد الثمین اثر فاسى؛
- الفصول المهمه اثر ابن صباغ مالکى؛
- مستدرک اثر حاکم نیشابورى؛
- طبقات ابن سعد؛
- الاستیعاب اثر ابن عبدالبر؛
- معجم کبیر اثر طبرانى؛
- اعلام الورى اثر شیخ طبرسی.
منابع
- ویکی نور